Διδασκαλία και Μάθηση με την Αξιοποίηση του Διαδικτύου. Ο Ρόλος του Εκπαιδευτικού

Περίληψη

Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην εξελιγμένη τους μορφή (παγκόσμιος ιστός, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο κ.ά.) διαμορφώνουν ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό πλαίσιο, το οποίο παρέχει σημαντικές δυνατότητες για το σχεδιασμό νέου τύπου μαθησιακών δραστηριοτήτων.

Όμως, για να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν τέτοιου είδους δραστηριότητες είναι ανάγκη να διερευνηθεί και να μελετηθεί με επιστημονική εγκυρότητα η νέα πραγματικότητα σε μια προσπάθεια υιοθέτησης και εφαρμογής εκείνων των καινοτομιών, που διευκολύνουν και ενισχύουν το ρόλο εκπαιδευτικών και μαθητών στην Κοινωνία της Πληροφορίας αλλά και δεν αποκλίνουν από τη βασική αποστολή του σχολείου που είναι, η διαδικασία της διδασκαλίας και μάθησης να προσαρμόζεται στις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα, τις νοητικές ικανότητες και τις φυσικές δυνατότητες των μαθητών.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω η παρούσα εργασία αποτελείται από δυο μέρη: Στο πρώτο μέρος καταβάλλεται προσπάθεια προσδιορισμού σε θεωρητικό επίπεδο της ένταξης και αξιοποίησης των ΤΠΕ και του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία και προτείνεται ένα μοντέλο διδακτικού σχεδιασμού με συγκεκριμένα παραδείγματα από τα μαθήματα της Ιστορίας και της Γεωγραφίας της Ε΄ και Στ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου.

Στο δεύτερο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η έρευνα με βασικό σκοπό τη διερεύνηση των στάσεων και αντιλήψεων των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Αττικής για τη χρήση και αξιοποίηση του διαδικτύου ως εργαλείου διδασκαλίας και μάθησης στην εκπαιδευτική διαδικασία.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ του Καθηγητή κ. Αθανάσιου Τριλιανού…….. …………………………. .IV

ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………………………………………...1

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1^Ο: ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

1.1 Εισαγωγή ………………………………………………………………………….4

1.2 Εννοιολογική αποσαφήνιση του όρου διαδίκτυο………………………………… 4

1.3 Συνοπτική ιστορική επισκόπηση δημιουργίας και εξέλιξης του διαδικτύου……...5

1.4 Εκπαιδευτικές εφαρμογές του διαδικτύου στη σχολική τάξη…………………….7

1.4.1 Το διαδίκτυο ως πηγή δεδομένων, πληροφοριών και εκπαιδευτικού υλικού…..8

1.4.2 Το διαδίκτυο ως μέσο ενημέρωσης, προβολής και δημοσίευσης πληροφοριών.8

1.4.3 Το διαδίκτυο ως μέσο επικοινωνίας…………………………………………….9

1.5 Θεωρητικό πλαίσιο για την παιδαγωγική και διδακτική αξιοποίηση του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία……….9

1.5.1 Η αισιόδοξη θεώρηση………………………………………………………….10

1.5.2 Η σκεπτικιστική θεώρηση……………………………………………………..12

1.5.3 Η θεωρία του εποικοδομισμού…………………………………………………13

1.6 Ερευνητικά ευρήματα σχετικά με την εισαγωγή και χρήση των ΤΠΕ στη σχολική εκπαίδευση…………………………...16

1.7 Εκπαιδευτικές εφαρμογές σχετικά με την εισαγωγή και χρήση του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία………….22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2^Ο : Ο ΡΟΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

2.1 Εισαγωγή ………………………………………………………………………..25

2.2 Ένταξη των ΤΠΕ και του διαδικτύου στα νέα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ του Δημοτικού Σχολείου………………………………………………..25

2.3 Μετάβαση από το παραδοσιακό στο διαδικτυακό μαθησιακό περιβάλλον της σχολικής τάξης………………………………………….25

2.4 Δραστηριότητες διδασκαλίας και μάθησης στο διαδικτυακό μαθησιακό περιβάλλον της τάξης………………………………………...27

2.5 Ο ρόλος εκπαιδευτικού και μαθητών στο διαδικτυακό μαθησιακό περιβάλλον της τάξης…………………………………………….29

2.6 Μεθοδολογική προσέγγιση αξιοποίησης του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία………………………………………………32

2.6.1 Αξιοποίηση του διαδικτύου στην τάξη με τη «Γωνιά Υπολογιστή»…………..32

2.6.2 Αξιοποίηση του διαδικτύου στο Εργαστήριο Πληροφορικής…………………33

2.6.2.1 Σχεδιασμός Σεναρίου Διδασκαλίας μιας Διδακτικής Ενότητας (ενός μαθήματος) με την αξιοποίηση του διαδικτύου……………..37

2.6.2.1.1 Σενάριο Διδασκαλίας με θέμα: «Η Φιλική Εταιρεία»……………………..37

2.6.2.2 Σχεδιασμός Σεναρίου Διδασκαλίας ευρύτερης Διδακτικής Ενότητας με την αξιοποίηση του διαδικτύου………………………….39

2.6.2.2.1 Σενάριο Διδασκαλίας με θέμα: «Η Άλωση της Πόλης»………………….39

2.6.2.3 Εκπόνηση Σχεδίου Εργασίας με την αξιοποίηση του διαδικτύου………….43

2.6.2.3.1 Σχέδιο Εργασίας με θέμα: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση στη διευρυμένη της μορφή»……………………………………………………43

ΕΡΕΥΝΑ: ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΗΣ Π.Ε. ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3^Ο: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

3.1 Εισαγωγή…………………………………………………………………………50

3.2 Αναγκαιότητα της Έρευνας………………………………………………………50

3.3 Σκοπός και Επιμέρους Στόχοι της Έρευνας……………………………………...53

3.4 Ανασκόπηση Σχετικής Βιβλιογραφίας…………………………………………..53

3.5 Διερευνητικά Ερωτήματα………………………………………………………. 60

3.6 Ερευνητικό Εργαλείο…………………………………………………………….60

3.6.1 Ερωτηματολόγιο……………………………………………………………….60

3.7 Δείγμα της Έρευνας……………………………………………………………...61

3.8 Διεξαγωγή της Έρευνας…………………………………………………………61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4^Ο: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

4.1 Εισαγωγή…………………………………………………………………………63

4.2 Κατανομή Συχνοτήτων των Μεταβλητών του Ερωτηματολογίου……………...63

4.2.1 Παρουσίαση και Περιγραφή της Κατανομής Συχνοτήτων με τα Ατομικά Χαρακτηριστικά των Υποκειμένων του Δείγματος στις Ερωτήσεις της Α΄ Θεματικής Ενότητας …..63

4.2.2 Παρουσίαση και Περιγραφή της Κατανομής Συχνοτήτων με Απαντήσεις των Υποκειμένων του Δείγματος στις Ερωτήσεις της Β΄ Θεματικής Ενότητας ………..71

4.2.3 Παρουσίαση και Περιγραφή της Κατανομής Συχνοτήτων με Απαντήσεις των Υποκειμένων του Δείγματος στις Ερωτήσεις της Γ΄ Θεματικής Ενότητας ………. 77

4.2.4 Παρουσίαση και Περιγραφή της Κατανομής Συχνοτήτων με Απαντήσεις των Υποκειμένων του Δείγματος στις Ερωτήσεις της Δ΄ Θεματικής Ενότητας ………..83

4.3 Ανάλυση Παραγόντων και Έλεγχος Αξιοπιστίας των Μεταβλητών του Ερωτηματολογίου………88

4.4 Μελέτη και Ερμηνεία των Συντελεστών Συσχέτισης (Pearson r) ως προς τις προϋποθέσεις εισαγωγής του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία …………..90

4.5 Μονοπαραγοντικές Αναλύσεις Διακύμανσης με ONE WAY ANOVA (με ή χωρίς Post Hoc)………… 94

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5^Ο : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ

5.1 Εισαγωγή………………………………………………………………………105

5.2 Στάσεις και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τις δυνατότητες του διαδικτύου ως εργαλείου διδασκαλίας και μάθησης στην εκπαιδευτική διαδικασία………………………………………………………………………….105

5.3 Στάσεις και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης του διαδικτύου ως εργαλείου διδασκαλίας και μάθησης στην εκπαιδευτική διαδικασία………………………………………………………………………….107

5.4 Στάσεις και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τις προϋποθέσεις για την επιτυχή εισαγωγή του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία…………………109

5.5 Σε ποιο βαθμό τα προσωπικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών (φύλο, ηλικία, προϋπηρεσία, ακαδημαϊκά προσόντα, πρόσβαση στο διαδίκτυο και βαθμός αυτοπεποίθησης στη χρήση του) επηρέασαν τις στάσεις και αντιλήψεις τους;……111

5.6 Γενικές Επισημάνσεις –Προτάσεις για Περαιτέρω Έρευνα…………………..116

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ………………………………………………………………….118

Στατιστικοί Πίνακες Ευρημάτων Έρευνας..………………………………………..130

ΠΕΡΙΛΗΨΗ …………………………………………………………………………

ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ……………………………………………………………